Przeczytaj analizę

W mniejszych miejscowościach oscyluje ona w granicach 6-7 tys. euro (25- 30 tys. zł). Wzrastają nierówności regionalne. Zaledwie 83 powiaty przekraczają krajową średnią siłę nabywczą na mieszkańca, natomiast w 297 powiatach dochód na osobę jest niższy niż średnia.

W rankingu powiatów w Polsce przewodzi Warszawa. Średnia siła nabywcza na mieszkańca wynosi tam 17 980 euro (ponad 76 tys. zł), jest ona prawie o 65% powyżej średniej krajowej.

W czołówce najbogatszych miast znalazły się także Sopot, a po nim Wrocław, Katowice, Poznań i Kraków.

W najbiedniejszym powiecie kolneńskim (woj. podlaskie), siła nabywcza na mieszkańca wynosi tylko 6 765 euro (ok 29 tys. zł), co oznacza, że mieszkańcy tego powiatu mają o 38% mniej niż przeciętny Polak na zakupy, czynsz, elektryczność i oszczędności**.

Osoby żyjące w skrajnym ubóstwie w Polsce, a jest ich 1,8 mln, dysponują średnio kwotą 20 zł dziennie, co oznacza, że ich roczna siła nabywcza wynosi zaledwie ok. 7 tyś. 300 zł. Grupa Polaków o liczebności porównywalnej do populacji Warszawy dysponuje siłą nabywczą niższą o ponad 21 000 zł od mieszkańców najbiedniejszego powiatu.

Polaków żyjących w ubóstwie i mieszkańców najbogatszych miast dzieli finansowa przepaść. Rodziny włączone do Szlachetnej Paczki w 2023 roku dysponowały średnio kwotą 17 zł na dzień na osobę.

* Siła nabywcza: termin określa, ile rocznie możemy przeznaczyć na wydatki takie jak żywność, mieszkanie, energia, usługi, transport, urlopy itp. Jest sumą, którą Polak średnio dysponuje na codzienne potrzeby po odjęciu podatków i składek, ale z wliczeniem wsparcia państwowego (np. zasiłków).

** Źródło danych: Raport „GfK Purchasing Power Europe 2023”. Kwoty przeliczane na podstawie kursu euro wg NBP Polska z dn. 12.04.2024 r.

Największy odsetek bezrobotnych w miastach zarejestrowano w Radomiu (woj. mazowieckim) i Przemyślu (woj. podkarpackie) – 9,1 proc., najniższy w Poznaniu (1%), Katowicach (1,1%), Sopocie i Warszawie (po 1,3%).

Problemem nie jest brak pracy, lecz praca za niskie wynagrodzenie. Biorąc pod uwagę ceny produktów, usług, czynszów czy najmu mieszkania praca nie zawsze jest w stanie zapewnić nam godnego życia. Osoby biedne, wbrew stereotypom, często nie są bezrobotne, lecz pracują, ale na nisko opłacanych stanowiskach.

To ważne, bo jak pokazują wyniki badania przeprowadzonego przez Szlachetną Paczkę w 2021 r. większość z nas wciąż posługuje się krzywdzącymi stereotypami dotyczącymi najuboższych.

Biedny to dla nas najczęściej ktoś głodny, chory i bezdomny. Jak taki się stał? Z powodu choroby (63% wskazań), nadużywania alkoholu (58%), życiowej niezaradności (55%) albo lenistwa (51%).

Według szacunków Ministerstwa Pracy w 2024 r. aż 3,6 mln osób w Polsce będzie pracowało za tzw. najniższą krajową wynoszącą 4242 zł brutto (tj. 3 221,98 zł netto “na rękę”). Jeszcze w 2021 roku było to ponad dwukrotnie mniej.

13,7% Polaków jest zagrożonych ubóstwem, co oznacza, że żyją na granicy biedy, ledwo wiążąc “koniec z końcem”.

Według danych GUS, po odliczeniu wszystkich podatków i opłat, przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na osobę w Polsce w 2023 r. wyniósł 2678 zł 30 gr. (biorąc pod uwagę inflację, realny wzrost wyniósł 6,9% i jest najwyższym od 2016 r.).

Jednak, według CBOS co czwarty Polak nie jest zadowolony ze swoich dochodów i sytuacji finansowej.

Mimo, że inflacja w Polsce wyhamowała, to wysokie ceny produktów zostaną z nami na dłużej. Dodatkowo od 1 kwietnia zniesiono zerową stawkę VAT na żywność. Statystyczna polska rodzina wyda na produkty spożywcze kilkadziesiąt złotych więcej miesięcznie, być może nawet nie odczuwając mocno tej zmiany. Dla rodziny żyjącej w trudnej sytuacji materialnej będzie to wiązało się z koniecznością ograniczenia zakupów lub podjęcia decyzji, czy dzisiaj stać nas na ciepły posiłek.

Z badania przeprowadzonego na zlecenie Szlachetnej Paczki wynika, że 3% Polaków nie stać na podstawowe zakupy. 5% nie kupuje mięsa, ryb i owoców. 7% Polaków nie stać na bieżące opłaty za media i żyje w zimnie, a 8% ma problemy z regulowaniem czynszu.

Wykupienie leków na receptę stanowi problem nie do przeskoczenia dla 8% ludzi, a 17% z powodów finansowych nie wykupi okularów korekcyjnych. Prawie połowy Polaków nie stać na korzystanie z prywatnej opieki zdrowotnej – nie są w stanie zapłacić za wizytę u lekarza poza NFZ.

Co trzeci Polak nie jest w stanie podjąć remontu mieszkania, a 6 z 10 osób nie stać w ogóle na jego zakup. Problem stanowi również wyposażenie. Wydatkiem poza zasięgiem dla 16% Polaków jest pralka, a dla 17% lodówka.

Co dziesiąty Polak nie może pozwolić sobie na wyjście na lody, co piąty rezygnuje z kawy na mieście. Połowa z nas nie ma pieniędzy, by wybrać się na obiad do restauracji*.

* Źródła danych: GUS, Eurostat, szacunki Ministerstwa Pracy, CBOS, Badanie przeprowadzono na zlecenie Szlachetnej Paczki na Ogólnopolskim Panelu Badawczym Ariadna na ogólnopolskiej próbie liczącej N=1041 osób. Kwoty dobrane wg reprezentacji w populacji Polaków w wieku 18 lat i więcej dla płci, wieku i wielkości miejscowości zamieszkania, termin realizacji: 20 — 22 października 2023 Metoda: CAWI.